هر ماده غذايي براي اين که بتواند نقش موثري در بدن ايفا کند، افزون بر سالم و تازه بودن بايد تامين کننده نيازهاي بدن انسان به منظور رشد و نمو و فعاليت هاي روزانه نيز باشد. در مصرف انواع موادغذايي لازم است به مواد معدني مورد نياز بدن توجه بيشتري شود.مواد معدني ضروري بدن آن دسته از موادي هستند که معمولا به صورت ترکيب با ساير موادغذايي و يا به صورت نمکهاي آلي و غيرآلي وجود دارند که مي توان آنها را به 2دسته عناصر اصلي و عناصر ناچيز تقسيم کرد. از دسته اول ساده ترين مثال کلر و سديم است که مصرف آن به صورت نمک طعام متداول است ؛ اما عناصر ناچيز يا ريزمغذي ها شامل: مس، آهن ، روي ، يد، کبالت ، منگنز، فلوئور و موليبدن به اختصار است.

از آن جايي که « روي » يک ماده بسيار ضروري براي انسان است و در صورت کمبود، عوارض خطرناک و جبران ناپذيري ايجاد مي کند، به نقش مفيد اين عنصر مي پردازيم. « روي » بعد از آهن بيشترين درصد مقدار ريزمغذي مورد نياز بدن را به خود اختصاص داده است.

اين عنصر فعال کننده بيش از دهها آنزيم دربدن موجودات زنده است و در سلامت جسماني انسان نقش موثري ايفا مي کند. براساس آمار حدود 50درصد کم خوني شايع در جامعه ، حاصل کمبود تلفيقي 2عنصر آهن و روي است ، اما در کشور ما بيشتر به آهن اهميت داده مي شود و نقش مفيد « روي » فراموش شده است.

کمبود « روي » در ايجاد خستگي زودهنگام بي تاثير نيست. عوارض ناشي از آن کاهش رشد جسماني ، تاخير در بهبود زخمها و آسيبهاي پوستي ، ريزش مو، بي اشتهايي و اسهال ، از دست دادن حس چشايي و بويايي ، کوتاهي قد، نارسايي بلوغ جنسي در مردان و کاهش مقاومت بدن در برابر بيماري هاي عفوني است.  اختلال در تفکر، رفتار، خلق و خو و نيز کاهش توانايي يادگيري حاصل از کمبود روي نشان دهنده اهميت اين عنصر در فيزيولوژي مغز است.

سلولهاي بدن از گلوکز استفاده مي کنند که در اين ميان عنصر « روي » نقش موثري در جذب گلوکز از سوي سلولها را به عهده دارد. به همين دليل در افرادي که قند خون آنها بالاست و از انسولين استفاده مي کنند، نقش « روي » در کاهش ميزان قند خون اين افراد بي تاثير نيست و همزمان با انسولين مي تواند از ديابت و عوارض آن جلوگيري کند. « روي » يکي از عناصر تشکيل دهنده ميناي دندان است و کمبود آن سبب تسريع در خرابي و پوسيدگي دندان خواهد شد. همچنين کمبود آن در زنان باردار موجب زايمان زودرس و اختلال در رشد جنين و کاهش وزن نوزاد مي شود. مصرف « روي » در دوران بارداري در زيبايي نوزاد نيز موثر است.
 

از نظر علم پزشکي ، « روي » در معالجه بسياري از بيماري ها از قبيل ؛ سرماخوردگي ، آسم ، ديابت ، کم کاري غدد خصوصا تيروئيد، آلزايمر، وزوز گوش ، عفونت مثانه ، درد عضلات ، انواع سوختگي ها و نيز استرس هاي عصبي نقش بسيار مهمي دارد. ميزان مصرف مورد نياز روزانه براي کودکان در سنين يک تا 10سال 10ميلي گرم در روز و براي بزرگسالان 15ميلي گرم است که البته اين ميزان در دوره بارداري و شيردهي بايد افزايش يابد. منابع عمده روي، صدف ، گوشت قرمز، مرغ ، ماهي ، جگر، غلات آسياب نشده ، حبوبات ، شير و فرآورده هاي آن است ؛ اما ميوه ها و سبزي هاي برگ سبز منابع فقير اين عنصر هستند. در صورت تشخيص پزشک و نياز بدن ، اين عنصر به صورت قرص تجويز مي شود.

کمبود روي افراد را دچار کوتاهي قد مي کند

عنصر روي يكي از مواد معدني كمياب است كه بعد از آهن بيشترين ميزان را در بدن داراست. كمبود آهن به همراه روي باعث كم خوني، ايجاد خستگي، ضعف عمومي، كوتاهي قد، ديررسي صفات ثانويه جنسي، عوارض پوستي، بزرگي كبد و طحال مي‌شود. روي بيشتر در غذاهايي با منبع حيواني و فرآورده‌هاي لبني، تخم‌مرغ و غلات يافت مي‌شود.

عنصر روي يكي از عناصر تشكيل‌دهنده ميناي دندان است كه در آماده‌سازي غذا براي جذب اهميت دارد و در بافت‌هاي خوني، سيستم دفاعي و عصبي، توليدمثل، پوست، عضلات، كبد، كليه‌ها، لوزالمعده و مخاط روده به وفور وجود دارد.روي جزء عناصر كمياب است كه مقدار آن در بدن انسان بالغ حدود دو سوم گرم است. مصرف روي جهت درمان سرماخوردگي، آب سياه، آرتريت روماتوئيد، آسم، بيماري قند، كم كاري غده تيروئيد، وزوز گوش، سندرم پيش از قاعدگي، بواسير، بوي بد دهان، عفونت ثانويه و ناتواني جنسي استفاده مي‌شود.كاهش كلسترول خوب بدن و افزايش كلسترول بد، اختلال در عملكرد سيستم ايمني بدن از عوارضمصرف زياد روي است.

نقش روي در گستردگي درک و فهم کمبود روي غيرمتداول نيست. کمبودهاي شديد روي ، نسبتا نادر است ؛ اما کمبود خفيف روي يکي از مشکلات مردم جهان است ، که ايران را هم شامل مي شود.

تشخيص کلينيکي کمبود خفيف روي ، دشوار است ولي با يک تاريخچه غذايي قابل بررسي است و حتي ممکن است در يک جمعيت با تغذيه کافي نيز ظهور کند.
چه چيز سبب کمبود روي مي شود؟ فرآيندهاي فيزيولوژيکال مثل افزايش رشد احتياج به روي دارند؛ بنابراين نوجوانان و خانمهاي باردار بيشتر ممکن است در محدوده خطر ابتلا به کمبود روي باشند.

بررسي هاي Data بر اين دلالت دارد که بسياري از نوزادان ، کودکان و خانمهاي جوان و بزرگسالان ، روي کمتري در مقايسه با مقدار توصيه شده مصرف مي کنند.
در حقيقت دسترسي زيستي به روي ، همان دريافت غذاهاي حاوي روي است که شامل غذاهايي با منابع حيواني و گياهي است ؛ براي مثال فيتات موجود در غلات و بنشن دسترسي زيستي به روي را محدود مي کند، همچنين کمبود دسترسي به غذاهايي که حاوي مقدار خوبي روي هستند مثل گوشت قرمز مي تواند از عوامل کمبود روي باشد.

تاثير روي بر قوه درک

مکانيسم تاثير روي بر توسعه فهم و ادراک و بروز رفتارها کاملا مشخص نيست. با وجود اين روي براي بلوغ مغز بسيار ضروري است.

تاثير بسياري از واکنش هايي که روي ، واسطه اي براي انجام آنهاست بر عملکردهاي مغزي شناسايي شده است و مطمئنا نورون هاي هيپوتالاموس غني از روي هستند. در حدود 8-10 درصد روي درون نورون ها به وسيله وزيکول ها انتقال داده مي شوند و مي تواند با نورون هاي ديگر مبادله شود.

ثابت شده است در کمبود روي ، محرکهاي الکتريکي از هيپوتالاموس با سرعت کمتر از حد نرمال انتقال داده مي شوند. روي نقش مهمي را در توسعه سيستم عصبي مرکزي دوران جنيني و پس از تولد بازي مي کند.

کمبود روي در بزرگسالان

اطلاعات اندکي درباره نقش روي در عملکرد يادگيري ميانسالان در دسترس است. کمبود متوسط روي عملکرد اعصاب مثل حافظه کوتاه مدت بصري را مختل مي کند بر اساس اطلاعات به دست آمده از حيوانات آزمايشگاهي ، کمبود متوسط روي مادر، هم مي تواند بر عملکرد هوشي مادر هم بر تکامل هوش نوزادش تاثير بگذارد.
مطالعات نشان مي دهد عملکرد هوشي افراد 65-90 ساله در اسپانيا تحت تاثير دريافت روي بوده است. اوايل دهه 1980برنت چنين فرضيه داد که کمبود روي مي تواند مرتبط با آلزايمر باشد و مقدار پايين روي در خون و بافت مغزي در بيماران آلزايمري منتهي شد به اين نظر که روي ممکن است در حافظه نقش داشته باشد.

براساس مطالعه اي که روي 6بيمار آلزايمري انجام شد متوجه شدند مکمل ياري با 15 ميلي گرم روي در روز به مدت يک سال کم هوشي را در 4 بيمار بهبود بخشيد.